Het jaar 2024 in minder dan 2.024 woorden

Arnhem blijft voorloper in duurzaamheid, zowel op het vlak van klimaat en energie als wonen en leefomgeving. In 2050 willen we klimaatneutraal zijn. Samen met onze inwoners, ondernemers en andere organisaties werken we aan de Arnhemse energietransitie. De gevolgen van klimaatverandering biedt Arnhem met regionale en nationale partners het hoofd. We wapenen ons tegen periodes van extreme regenval, hitte en droogte.

Klimaat en Energie
Arnhem kiest voor de circulaire benadering. Het programma ‘New Energy made in Arnhem’ past daarin. Ondertussen houden we oog voor kwetsbare inwoners en energiearmoede. In 2024 kregen meer huishoudens hulp van bijvoorbeeld energiecoaches en buurtklusteams, of vonden hun weg naar Arnhem Aan en het Energieloket Arnhem. Steeds meer woningen zijn geïsoleerd en voorzien van zonnepanelen, maar het aardgasvrij maken gaat langzamer dan we zouden willen. Hoewel de CO2-uitstoot van bedrijven daalde, bleef de uitstoot door verkeer een zorg. Daarom zetten we onverminderd in op schonere voertuigen, meer laadpalen en meer deelverkeer. Daarnaast werken we aan schonere energievormen met windmolens en zonnevelden.

Wonen
Goede, betaalbare woningen en leefbare wijken vormen de ruggengraat van een fijne stad. We hebben 1.000 nieuwe woningen per jaar nodig om de druk op de Arnhemse woningmarkt te verlichten, maar het halen van dit doel blijkt lastig. Ook in 2024 trokken gestegen bouwkosten, personeelstekorten en netcongestie een wissel op de afronding van bouwprojecten. Niettemin hielden we als gemeente onverminderd oog voor de woonwensen van onze inwoners, zoals voldoende betaalbare huur, passende woonruimte voor studenten, ouderen en arbeidsmigranten, collectieve wooninitiatieven en zelfbouwmogelijkheden.

Leefomgeving
Naast een goede en betaalbare woning bepaalt ook een duurzame en gezonde leefomgeving het woongenot en In 2024 voltooiden we het lokale hitteplan en plannen voor een koel netwerk. Verharding werd omgezet in groen, waarbij 3-30-300 de norm is. En we kwamen tot een ontwerp voor toekomstige natuurinclusieve landbouw op onze eigen landbouwgronden.

Groen

Arnhem werkt hard aan het realiseren van een groene stad waarin mensen prettig kunnen leven. Bereikbaarheid, economie en ruimtelijke ontwikkeling staan in dienst van een gezonde en toekomstbestendige leefomgeving. Duurzaam verkeer, een groene economische groei en een verantwoorde uitbreiding van de stad vormen hierin de leidraad. Mensen met vernieuwende ideeën brengen we samen met bedrijven en organisaties die van aanpakken weten.

Bereikbaarheid
Eerst de voetganger, daarna de fiets, dan het OV en tot slot de auto. Arnhem zet in op duurzaam vervoer. In 2024 werd het Duurzaam Mobiliteitsplan aangeboden aan de raad dat voor de komende jaren richting geeft. De vorig jaar afgeronde snelfietsroutes passen in dit plan. Daarnaast hebben we ons ingezet voor hoogwaardig openbaar vervoer: in de stad, de regio en naar de Randstad en Duitsland.

Economie
Economie is geen doel op zich, maar moet ons leiden naar een duurzame toekomst. Uitdagingen op het gebied van duurzaamheid en energietransitie bieden economisch gezien ook kansen. Arnhem wil samen met de regio dé Europese Energy hotspot worden. In 2024 was duurzaamheid een belangrijk uitgangspunt bij evenementen, zoals de viering van oud en nieuw of modefestivals. We werkten aan een duurzame recreatieve sector. In oktober werd de uitvoeringsagenda Arnhem Circulair 2024-2026 vastgesteld, waarin staat hoe we de komende jaren samen met onze inwoners willen werken aan alle circulaire ambities. Tot slot is een begin gemaakt met het Ontwikkelperspectief Centrum Arnhem dat de transformatie van de binnenstad vormgeeft.

Ruimtelijke ontwikkeling
Arnhem en zijn omgeving groeien snel. Dan is het belangrijk om sociale structuren te versterken, veiligheid te waarborgen en het groene karakter te behouden. Vanuit het programma ‘Groeiende stad Arnhem 2040’ werkten we daarom ook in 2024 aan samenhangend beleid en een gebiedsgerichte aanpak. Vanwege naderende aanscherpingen van EU-normen blijft het zaak om de luchtkwaliteit te verbeteren. Het aangenomen Plan Gezonde Leefomgeving en de Uitvoeringsagenda Lucht vormen hiervoor een belangrijke nieuwe maatstaf. Daarnaast maakten we beleid voor het beperken van omgevingslawaai en zetten we ons in voor een schonere bodem. Samen met Provincie en Defensie deden we onderzoek naar PFAS-verontreiniging. Op drie locaties is sanering wellicht noodzakelijk.

Kansrijk

Arnhem zet zich in voor het scheppen van gelijke kansen voor al haar inwoners, zowel in het onderwijs als bij zorg, veiligheid, gezondheid en sport. Het streven naar een inclusieve samenleving, waarin iedereen de kans krijgt zich te ontwikkelen en actief deel te nemen, staat centraal in onze inspanningen.

Onderwijs
Ieder kind heeft recht op goed onderwijs. Echter, ook in 2024 bleef kansengelijkheid een belangrijk punt van zorg. Een groeiend aantal kinderen begint het peuter- of basisonderwijs met een achterstand. Extra investeren in onderwijs in kwetsbare wijken blijft nodig, onder meer via het Nationaal Programma Arnhem-Oost. Ook onder jongeren nemen basisvaardigheden af. Daarom werkten we samen met onderwijspartners en maatschappelijke partijen om thuiszitten en voortijdig schoolverlaten te voorkomen. Helaas bleef een deel van het begrote budget ongebruikt, bijvoorbeeld omdat projecten niet of onvoldoende tot uitvoering kwamen. Voor de vervanging en renovatie van verouderde schoolgebouwen is in het Integraal Huisvestingsplan Onderwijs 2024-2039 een pad uitgezet voor de komende 16 jaar.

Zorg
Arnhem wil passende zorg bieden aan iedereen die dit nodig heeft, jong en oud, of dit nu thuis is of in een instelling. Toch bleek het in 2024 opnieuw soms lastig om het beschikbare aanbod af te stemmen op de vraag, met name door personeelstekorten. Waar mogelijk werd een beroep gedaan op het eigen netwerk of voorzieningen in de wijk. Ook het vinden van een geschikte woning en voor mensen die uitstromen uit beschermde woonvormen, is soms nog een knelpunt. Wel is in 2024 gestart met een wijkgerichte aanpak via wijknetwerken met welzijns- en zorgpartijen. De wachtlijsten voor huishoudelijke ondersteuning werden korter en meer kwetsbare Arnhemmers vonden passend werk. Regionaal werkten we samen aan het terugdringen van wachtlijsten voor psychische zorg.

Gezondheid en Sport
Een goede gezondheid is een belangrijke voorwaarde voor een gelukkig bestaan, in elke levensfase. Daarom boden we in 2024 kwetsbare jonge ouders ondersteuning bij het vinden van de juiste zorg. Ook bij het maken van sportbeleid besteedden we veel aandacht aan kwetsbaren. We investeerden in professionaliteit en sociale veiligheid bij verenigingen. Daarnaast stimuleerden we sporten in de openbare ruimte. We hielpen kinderen en jongeren bij het maken van goede keuzes voor gezonde voeding en beweging. Via het programma Helder op School (HOS) maakten we scholieren en studenten bewust van de gevolgen van roken, drinken, drugs en te veel gamen. Arnhem is een echte topsportstad, daar zijn we trots op. We traden op als gastheer voor het NK Wielrennen, het EK Beachvolleybal, de Team NL Sport Experience en de Wheelchair Tennis Masters.

Veiligheid
Veiligheid is een basisbehoefte. Daarom investeerden we in 2024 in het opknappen van onveilige buurten en voorzagen ze van beter toezicht. Overlast werd tegengegaan door een persoonsgerichte aanpak. Straatcoaches, jongerenwerk en gerichte programma’s gaven jongeren de kans op een betere toekomst, weg van de criminaliteit. Dankzij voldoende handhavingscapaciteit verliep het merendeel van alle demonstraties en evenementen zonder noemenswaardige incidenten. Uitzondering hierop vormde de Pegida-demonstratie in januari 2024. Arnhem werkte ook aan digitale veiligheid.

Welzijn in de wijken
Niet elke wijk is hetzelfde. Een wijkgerichte aanpak, zoals vastgelegd in de Koersnota Van Wijken Weten, helpt wijken bij hun eigen uitdagingen. Ook in 2024 boden we onze wijken specifieke ondersteuning op het vlak van kansengelijkheid, bestaanszekerheid, een (verkeers)veilige omgeving, sociale verbinding en gezondheid. In de meeste wijken boekten we vooruitgang. Zowel vrijwilligers als maatschappelijke partners speelden hierin een belangrijke rol. In sommige wijken en buurten blijven met name financiële zekerheid en kansengelijkheid helaas onverminderd een groot punt van zorg. In samenwerking met het Nationaal Programma Arnhem-Oost startten we  vorig jaar hiervoor gerichte projecten en werd extra mankracht ingezet.

Verbonden

Als gemeente spelen we een belangrijke rol in het verbinden van inwoners, bedrijven en organisaties. We zijn een stad waar iedereen zijn, haar of hun identiteit met trots kan uitdragen. In Arnhem is geen plaats voor discriminatie en racisme. Onze inwoners verdienen een veilige en inclusieve omgeving. We zetten stappen op het vlak van cultuur, participatie en armoedebestrijding, welzijn en inclusie, en onze eigen dienstverlening.

Cultuur
Cultuur geeft herkenning, verbindt en gaat polarisatie tegen. In 2024 is gestart met de vernieuwing van het cultuurbeleid, waarover we als gemeente ook spraken met de cultuursector zelf. Een deel van de in 2023 beschikbaar gestelde extra middelen vloeide naar de sector, zoals naar de pilot met het ‘Arnhems Stadsatelier’. Het programma ‘Art’ bood alle Arnhemse jongeren van 12 t/m 18 jaar gratis toegang tot kunstzinnige en culturele activiteiten, een randvoorwaarde voor vernieuwing van talent. We gaven een extra impuls aan street art door een straatcurator aan te stellen. Het beschermen en herbestemmen van cultuurhistorisch erfgoed was in 2024, ondanks geboekte resultaten, nog een knelpunt, vooral vanwege gebrek aan capaciteit en middelen.

Participatie & Armoedebestrijding
Financieel op eigen benen staan is voor iedereen belangrijk. Daarom zet Arnhem vol in op bestaanszekerheid. Meer Arnhemmers met financiële vragen wisten ons in 2024 te vinden en maakten gebruik van een hulpaanbod. We werkten aan meer bekendheid van ondersteunende inkomensregelingen en aan een vangnet voor inwoners met een laag inkomen. Inwoners die recht hebben op bijstand, krijgen sinds vorig jaar de Individuele Inkomenstoeslag (ITT) automatisch toegekend. Daarnaast is de basis gelegd voor het Armoedepact, een gezamenlijk initiatief tegen Arnhemse armoede, door begeleiding naar een betaalde baan of een bijverdienste naast de uitkering. Ook maatregelen als loonkostensubsidie, jobcoaching en beschut werk werden vaker ingezet.

Welzijn & Inclusie
Een stevige sociale basis is belangrijk voor gelijkwaardige kansen, met name voor kinderen en jongeren in aandachtswijken. Scholen, sociale wijkteams, zorg- en welzijnsorganisaties en gemeente werkten in 2024 hierin nauw samen. Daarnaast faciliteerden we vrijwilligerswerk, mantelzorgers en buurthuizen. Vluchtelingen en ontheemden vingen we ruimhartig op. Het realiseren van extra woonplekken voor dak- en thuislozen bleef echter een punt van zorg. Voorkomen en tegengaan van discriminatie en racisme is belangrijk. Daarom besteedden we afgelopen jaar ruim aandacht aan ons Arnhemse koloniale slavernijverleden. We zetten ons samen met de Regenboogpartners in voor de acceptatie en veiligheid van de LHBTIQ+-gemeenschap in Arnhem. Ook voor mensen met een beperking was oog, bijvoorbeeld met twee aangepaste speeltuinen. Het beleidsplan ‘Op eigen wijze oud(er) worden in Arnhem’ bereidt de stad voor op de verwachte forse groei van het aantal ouderen.

Bestuur, dienstverlening en financiën
Alles wat we als gemeente doen, doen we voor en met onze inwoners en bedrijven. Bij het realiseren van nieuwe plannen dachten inwoners met ons mee om de stad ook na 2024 vorm te geven, bijvoorbeeld via het Burgerberaad Afval. Daarnaast werkten we buiten de gemeentegrenzen samen binnen de Groene Metropoolregio, de G40 en de Euregio. Als gemeente bleven we in 2024 inzetten op goede digitale dienstverlening, goede bereikbaarheid en een gastvrij stadhuis. Toegankelijk, begrijpelijk en inclusief taalgebruik, in woord en beeld, bleef hierin een punt van zorg.

We sluiten het jaar 2024 af met een positief financieel resultaat. Bij Turap 2 2024 werd een resultaat na mutaties in de reserves verwacht van € 0,8 miljoen. Nu bij de jaarrekening blijkt dit resultaat hoger te zijn, namelijk € 6,4 miljoen. Voorgesteld wordt om dit positieve resultaat toe te voegen aan de algemene reserve. Hiermee wordt de lijn van de afgelopen jaren, waarin het eigen vermogen toeneemt voortgezet.

Deze toename van het eigen vermogen blijkt ook uit onderstaande tabel waarin het verloop van de reserves zichtbaar is: