Ambtenarenwet
In de wet is de verplichting tot het voeren en handhaven van integriteitsbeleid opgenomen. Het college moet een integriteitsbeleid voeren dat is gericht op het bevorderen van goed ambtelijk handelen en dat in ieder geval aandacht besteedt aan het bevorderen van integriteitsbewustzijn en aan het voorkomen van misbruik van bevoegdheden, belangenverstrengeling en discriminatie.
Plan van Aanpak integriteitsbevordering
Eind 2023 heeft het college een Plan van Aanpak integriteitsbevordering vastgesteld. Dit Plan gaf aan dat in 2024 een informatie- en kenniscentrum ambtelijke integriteit ingericht wordt. Op 15-12-2023 is de raad hierover geïnformeerd via de raadsbrief ID 2085: Versterking van het ambtelijk integriteitssysteem Arnhem – iBabs RIS (bestuurlijkeinformatie.nl).
Door de implementatie van dit Plan van Aanpak wordt het stelsel van bevordering en bewaking van de ambtelijke integriteit binnen de organisatie verder versterkt.
Onderstaande onderdelen van het Plan van Aanpak zijn in 2024 conform planning uitgevoerd:
- Inrichting en bemensing van het Infopunt Integriteit (op Intranet). Hier is alle informatie m.b.t. integriteit samengebracht. Ook fungeert het Infopunt als vraagbaak voor management en medewerkers;
- Er is een Integrale Beleidsnota Integriteit vastgesteld;
- Een Regeling Vertrouwenspersonen is opgesteld (en in april 2025 ter instemming voorgelegd aan de Ondernemingsraad);
- Een meldregeling integriteitsschendingen en bijbehorend onderzoeksprotocol zijn voorbereid (en worden in april 2025 ter instemming voorgelegd aan de Ondernemingsraad);
- Er zijn externe vertrouwenspersonen aangesteld;
- De gemeentebrede introductie van de Verklaring Omtrent Gedrag is grotendeels afgerond (en wordt in april 2025 ter instemming voorgelegd aan de Ondernemingsraad).
- Integriteit heeft een belangrijke plek gekregen in Introductie en onboarding van nieuwe medewerkers.
Integriteit: structuur en cultuur bepalen samen het succes
Sinds 2019 is het thema integriteit als vast onderdeel opgenomen in de introductie van nieuwe medewerkers. Vanaf januari 2024 is er sprake van een nieuw ‘onboardingsprogramma’ (zie paragraaf bedrijfsvoering). Onder de noemer “De Arnhemse Ambtenaar” is nu een hele dag ingericht rond de rol van de ambtenaar met aandacht voor thema's als: de werking van de bestuursorganen, bestuurlijk-ambtelijke samenwerking en integriteit. Specifiek over dit laatste onderwerp verzorgen de integriteitsadviseurs een blok, waarin aandacht wordt besteed aan integriteit in brede zin, normstelling (gedragscode) en een aantal terugkerende integriteitsvragen en -dilemma’s worden besproken. Aansluitend leggen medewerkers de Ambtseed /-belofte af ten overstaan van de directeur of gemeentesecretaris. Het afleggen van de Ambtseed of -belofte is een wettelijke verplichting voor ambtenaren.
Introductie nieuwe medewerkers & Ambtseedbijeenkomst
Nieuwe medewerkers nemen deel aan een introductiebijeenkomst, waar nader kennis gemaakt wordt met de stad, de gemeentelijke organisatie en haar werkwijze. Sinds 2019 is daar een tijdsblok over het thema integriteitsbewustzijn aan toegevoegd.
De onboarding van nieuwe medewerkers is vanaf januari 2024 op een andere manier opgezet. Het programma is uitgebreid tot een programma waarin alle aspecten worden meegenomen en dat voor iedereen passend is. Denk hierbij aan het inwerken op functie, systemen en team, maar ook aan het aanbieden in verschillende vormen (digitaal, op papier en fysiek). Ook is een Onboarding-app ontwikkeld. Dit alles met als doel dat nieuwe collega’s zich al welkom voelen voordat ze in dienst treden, zodat ze zich snel onderdeel voelen van de totale organisatie.
Het thema integriteit is als vast onderdeel opgenomen. Onder de noemer “De Arnhemse Ambtenaar” is nu een hele dag ingericht rond de rol van de ambtenaar met aandacht voor thema's als: de werking van de bestuursorganen, bestuurlijk-ambtelijke samenwerking en integriteit. Specifiek over dit laatste onderwerp verzorgen de integriteitsadviseurs een blok waarin aandacht wordt besteed aan integriteit in brede zin, normstelling (gedragscode) en ook een aantal terugkerende integriteitsvragen en -dilemma's besproken worden. Aansluitend leggen medewerkers de Ambtseed /-belofte af ten overstaan van de directeur of gemeentesecretaris. Het afleggen van de Ambtseed of -belofte is een wettelijke verplichting voor ambtenaren. In 2024 hebben zes bijeenkomsten plaatsgevonden in de Raadszaal.
Regeling melden vermoeden misstand
Vermoedens van een integriteitsschending door een ambtenaar kunnen op verschillende manieren boven tafel komen. Zo kan een klacht van een inwoner een dergelijk vermoeden inhouden en kunnen ambtenaren en oud-ambtenaren een vermoeden van een misstand op een vertrouwelijke manier melden bij een leidinggevende of vertrouwenspersoon (regeling melden vermoeden misstand, oftewel ‘de klokkenluidersregeling’). Ook kan bijvoorbeeld een onderzoek door de accountant de verdenking van een integriteitsschending opleveren.
De ‘Regeling melden vermoeden misstand’ is in 2021 aangevuld en gepubliceerd op overheid.nl (de 'wettenbank'). Ook op de gemeentelijke website is een verwijzing naar- en een korte uitleg over deze regeling opgenomen (onder 'Organisatie', 'Visie op personeel').
De gemeente kent twee vertrouwenspersonen integriteit, bij wie medewerkers terecht kunnen als zij in vertrouwelijkheid een (mogelijk) integriteitsissue willen bespreken en eventueel ook vertrouwelijk een melding van een integriteitsschending kunnen doen. Het is belangrijk dat deze interne vragen en signalen over mogelijke integriteitsschendingen gesteld worden en in vertrouwelijkheid besproken kunnen worden. De vertrouwenspersoon heeft namelijk ook een voorlichtende rol over integriteit, en heeft tevens voor de organisatie een signaleringsfunctie in algemene zin met betrekking tot integriteit.
In 2024 hebben medewerkers een aantal keer een gesprek gevoerd met een vertrouwenspersoon integriteit. Deze gesprekken hebben niet tot een melding van de integriteitsschending door deze medewerkers geleid. Wel verwees de vertrouwenspersoon in een aantal gevallen een medewerker naar een andere functionaris binnen de organisatie, bij wie de medewerker met zijn/haar vraag of probleem voor ondersteuning terecht zou kunnen.
Onderzoeken op basis van het onderzoeksprotocol
Als er sprake is van een redelijk vermoeden van gedrag (of het nalaten daarvan) dat in strijd is met de binnen de organisatie te volgen normen en waarden, moet dit zorgvuldig en via een transparante procedure worden onderzocht. Hiervoor is er een onderzoeksprotocol opgesteld, zijnde een interne procesbeschrijving over hoe te handelen bij een vermoeden van integriteitsschending binnen de gemeentelijke organisatie.
In het verslagjaar 2024 hebben 5 onderzoeken plaatsgevonden op basis van het Onderzoeksprotocol. Daarvan is in vier gevallen vastgesteld dat er sprake is van een integriteitsschending. De gemeente heeft ten aanzien van de geconstateerde feiten passende maatregelen genomen richting de betrokken personen