De stedelijke opgaven in Arnhem zijn ambitieus. Het betreft hier met name binnenstedelijke herstructureringsopgaven. Dit is nodig om de forse groei binnen de huidige gemeentegrenzen te kunnen realiseren. In de woondeal van 2021 is de woningbouwambitie vastgesteld op 16.000 woningen tussen 2022 en 2040. Met name de ruimtelijke kwaliteit, gezonde leefomgeving (waaronder vergroening), economische vitaliteit, woningbouw en -transformatie, bereikbaarheid, schone mobiliteit en energietransitie zijn actuele thema's. De gemeente Arnhem kiest in de Omgevingsvisie 2040 voor meer regie bij de realisatie van deze stedelijke opgave.
In hoofdstuk 8 van de Omgevingsvisie staat:
“De opgave in het fysiek domein is groot. Van klimaatverandering en vergroening tot de woningbouwopgave en van bereikbaarheid tot een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bedrijvigheid. De omvang en complexiteit van de opgaven vraagt om een actieve regierol van de gemeente.”
Voor het pakken van de regie is in 2023 door de gemeenteraad de Nota Grondbeleid 2023 vastgesteld. Daarbij heeft de gemeenteraad een krediet van € 100 mln. beschikbaar gesteld voor strategische aankopen om de gemeente in staat te stellen afdoende grondposities in te nemen. Deze grondposities vorm de kern van actieve grondbeleid en geven de regie op de ontwikkelingsopgaven aan de gemeente.
Grondbeleid helpt de gemeentelijke organisatie om de ruimtelijke opgaven te realiseren. Vanwege de omvang van de ruimtelijke opgaven als onderdeel van de Omgevingsvisie en de daarbij gewenste regie, kiest de gemeente voor een steeds actiever grondbeleid. Onze rolopvatting wordt gebaseerd op een afwegingskader waarbij we ook voldoende ruimte geven aan marktpartijen. Soms is overheidsinterventie op ruimtelijke initiatieven niet nodig en kan worden volstaan met een faciliterende rol.
De keuze van de gemeente voor meer actief grondbeleid is vooral gekozen om meer regie op de woningbouwontwikkeling te kunnen krijgen in het kader van snelheid en kwaliteitsborging. Door de onrendabele toppen binnen grondexploitaties van projecten waar sprake is van binnenstedelijke herontwikkeling, is financiering vanuit de gemeente nodig. Dit zijn dan ook bij uitstek de projecten waar de gemeente de regie naar zich toe trekt. Het gevolg is hiervan is dat bijna alle nieuwe grondexploitaties worden geopend op basis van een tekort. Daarnaast neemt ook de weerstandscapaciteit steeds verder toe door de steeds groter wordende risico’s die de grondexploitaties met zich meebrengen. Door deze tekorten kan het grondbedrijf zijn benodigde reserves niet aanvullen en zullen er structureel extra middelen uit de algemene reserve nodig zijn om alle risico’s te kunnen dekken. Door deze situatie is de verwachting dat er de komende jaren geen afdrachten zullen plaatsvinden naar het Stadsontwikkelfonds.