Deze paragraaf beschrijft de onderhoudstoestand van de kapitaalgoederen die gezamenlijk de openbare ruimte van Arnhem vormen. Met het onderhoud van deze kapitaalgoederen is een aanzienlijk deel van de begroting gemoeid. De kosten worden deels gedekt uit exploitatiebudgetten en, daar waar het gaat om vervanging of levensduur verlengend (groot)onderhoud, uit investeringsbudgetten. In het laatste deel van de paragraaf is het financiële beeld per onderdeel weergegeven.
De openbare ruimte geeft onze stad vorm en kleur en draagt bij aan hoe onze stad functioneert en hoe we hem beleven. Bij de investeringen in de openbare ruimte laten we ons leiden door landelijke wetgeving en door onze eigen lokale ambities. De investeringen die we doen in de openbare ruimte richten zich in eerste instantie op het in stand houden van bestaande functies.
Onze inspanningen in het fysieke domein zijn gericht op het maken van Arnhem tot een stad die niet alleen op de korte termijn, maar vooral ook op de lange termijn, toekomstbestendig, groen en leefbaar is. We hebben de opgave om veel woningen en werkplekken te realiseren, terwijl ruimte schaars is. Om de stad succesvol te verdichten, zijn veranderingen in mobiliteit en vergroening noodzakelijk. Bovendien dienen we noodzakelijke investeringen te doen voor de overgang naar duurzame energie. Juíst ook omdat onze blik is gericht op de lange termijn, maken we bewuste keuzes die het welzijn van dieren en de biodiversiteit ten goede komen.
Het areaal dat we beheren
Onderstaande tabel geeft een indruk van de omvang van de kapitaalgoederen in de openbare ruimte van Arnhem.
Onderdelen | Areaal (afgerond) |
|---|---|
Groen, incl. Bossen en parken | 7.070.000 m2 gazon en gras
|
Bomen | 47.000 stadsbomen, |
Stedelijk Water | 800 km (vrij verval) riolering |
Wegen | 2.833.000 m2 gesloten verharding (asfalt en beton) |
Openbare verlichting (OVL) | 32.571 lichtmasten |
Civieltechnische kunstwerken | 307 bruggen en viaducten |
Verkeer | 85 verkeersregelinstallaties |
Trolley | 3.700 masten |
Spelen | 398 speellocaties |
Inzamelvoorzieningen | Verzamelcontainers: |
Beeldende kunst | 134 kunstwerken |
Van beleid naar beheer
Met het beheer van de openbare ruimte kunnen we naast het in stand houden van de bestaande functionaliteiten ook bijdragen aan het realiseren van de vele ambities die Arnhem heeft. We willen de openbare ruimte waarde gestuurd en toekomstgericht beheren, waarbij de gebruiker centraal staat. Daarnaast willen we met het beheer van de openbare ruimte bijdragen aan de in de begroting geformuleerde ambities. De doelen voor de openbare ruimte zijn afgeleid van wet- en regelgeving, de missie van de gemeente, zoals
onder meer bepaald in het coalitieakkoord en door de raad vastgestelde vigerende visie- en
beleidsdocumenten.
Naast het voldoen aan de gestelde kaders is het van belang om bij het beheer en onderhoud in te spelen op de dynamiek die de stad kent. De ruimtelijke samenloop van de beheeropgaven wordt in kaart gebracht en de samenhang met andere ruimtelijke ontwikkelingen beoordeeld. Daarna worden vervolgens kosten, kansen en risico’s en beschikbare capaciteit afgewogen. Op basis daarvan komt een onderhoudsplanning tot stand. Door te sturen op samenloop werken we zo efficiënt mogelijk en door werkzaamheden te combineren proberen we de overlast zo minimaal mogelijk te houden.
Samen geven beleid en beheer vorm aan de openbare ruimte. We werken hierin samen met de inwoners van
Arnhem, bedrijven en andere stakeholders in de openbare ruimte. Een complex proces, waarbij ‘beheerbewust ontwerpen’ en ‘ontwerpbewust beheren’ de kerningrediënten moeten zijn. Ambities en transities die hierin expliciet meegenomen worden zijn politieke keuzes/ ambities binnen de gemeente Arnhem en betreffen opgaven op het gebied van energietransitie, klimaatadaptatie, biodiversiteit , dierenwelzijn, duurzaamheid, afval, gezondheid, en burgerparticipatie.
Meetbare kwaliteit openbare ruimte (beeldkwaliteit)
Met de basiskwaliteit geven we aan wat we in Arnhem nastreven met de openbare ruimte. Deze basiswaarden zijn stabiel en veranderen niet zo snel. De in deze begroting opgenomen basiskwaliteit vormt de basis voor het bepalen van de beheerstrategie. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de beeldkwaliteit systematiek van CROW om te meten of de openbare ruimte kwalitatief op het gewenste niveau is. In deze systematiek wordt met behulp van beeldmeetlatten vastgelegd aan welke beeldkwaliteit de openbare ruimte moet voldoen. In onderstaande tabel wordt weergegeven welke kwaliteitsniveaus er voor de openbare ruimte door Arnhem als basis worden gehanteerd.
Met uitzondering van het centrum en de winkelcentra, waar een hoger niveau wordt gehanteerd, is het onderhoud sober en doelmatig te noemen waarbij de opgave is om de stad met zo weinig mogelijk middelen schoon heel en veilig te houden.
Naast het sturen op deze technische staat van onderhoud proberen we ook steeds meer het aspect beleving een rol te laten spelen bij het beheren van de openbare ruimte.
Onderdeel | Centrum | Winkelcentra | Wijken | Bedrijfs | Bossen Parken | Hoofd infra | Fietspaden |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Groen / bomen | A | A | B / C* | B / C* | A / B* | - | - |
Speelvoorzieningen | B | B | B | B | B | - | - |
Verhardingen* | A | A | C / D** | B | B | B | A /B |
Verkeerregelinstallaties | B | B | B | B | B | B | B |
Verkeersvoorzieningen | B | B | B | B | B | B | B |
Civieltechnische Kunstwerken | B | B | B | B | B | B | B |
Beeldende Kunst | B | B | B | B | B | B | B |
Openbare Verlichting | B | B | B | B | B | B | B |
Stedelijk Waterbeheer | B | B | B | B | B | B | B |
Trolley Infrastructuur | A | A | B | - | - | B | - |
Tabel Overzicht beeldkwaliteit die in de gemeente Arnhem wordt nagestreefd per onderdeel uitgesplitst naar gebiedstypen. De ambities voor het dagelijks onderhoud zijn hier niet in opgenomen.
* Voor nadere toelichting op dit onderscheid zie de tekst bij de onderdelen wijkgroen, bomen en parken en bossen
** Toelichting beeldkwaliteit D bij verhardingen; deze beeldkwaliteit wordt toegestaan bij de parkeervakken in de woonwijken.
Beeldkwaliteitsniveau | Technische kwaliteit | |
Zeer goed | A+ | (Zo goed als) nieuw; perfect onderhouden |
|---|---|---|
Goed | A | Technisch goed in orde |
Voldoende | B | Heel en veilig |
Matig | C | Discomfort; enige hinder; veiligheid komt in het geding |
Slecht | D | functieverlies |
Beeldkwaliteitsniveaus conform CROW Beeldkwaliteit Systematiek
Samenvattend beeld
Onderstaand is per onderdeel een beschrijving gegeven van de huidige onderhoudssituatie en de in 2024 gerealiseerde inzet om de kwaliteit op peil te houden. Samenvattend kan gesteld worden dat het onderhoud van de openbare ruimte nog op orde is, maar dat zich voor de langere termijn wel wat aandachtpunten aandienen zeker in het licht van de aanstaande periode met financiële uitdagingen.
Het combineren van opgaven en het participatieproces maakt de projecten steeds complexer en daarmee moeilijker te plannen. De bestemmingsreserve groot onderhoud maakt het mogelijk de fluctuaties in jaarlijkse uitgaven op te vangen. Bij de investeringsbudgetten is het soms nodig budgetten door te schuiven naar volgende jaren als de realisatie van geplande projecten is vertraagd.